Przed odpowiedzią na pytanie, czym jest praca oryginalna, warto się zastanowić nad istotą publikacji naukowej. Praca naukowa to opublikowany raport zawierający wyniki badań lub opublikowany opis istniejącego stanu wiedzy. Publikacja naukowa powinna prezentować nowe, oryginalne wyniki badań lub bezpośrednio opierać się i bazować na wynikach badań, które zostały wcześniej opublikowane [1]. Celem publikacji naukowej jest przekazanie informacji o wynikach badań jak największej liczbie zainteresowanych i przekonanie ich, że są to wyniki doniosłe [2]. Wśród publikacji naukowych pracę oryginalną uważa się za najważniejszy rodzaj publikacji, ponieważ bez publikowania nowych wyników nie byłoby możliwe poszerzanie istniejącego stanu wiedzy w danej dziedzinie [3].

Definicja pracy oryginalnej przedstawiona przez Marcina Różalskiego i Cezarego Watałę:

  • Publikacja oryginalna jest to publikacja prezentująca nowe, nieopublikowane wcześniej wyniki, zebrane i opisane przez autora lub zespół autorów. […] Pierwszoplanową rolą publikacji oryginalnych jest szczegółowe przedstawienie wyników badań, ale także uzasadnienie celu ich podjęcia, opis materiałów i metod. W pracy oryginalnej, autorzy przedstawiają także interpretację, mechanizmy i znaczenie uzyskanych wyników [3].

Podobną definicję przedstawia January Weiner, określając prace oryginalne mianem doniesień:

  • Jak sama nazwa wskazuje, tekst tego typu donosi po raz pierwszy o nowo odkrytych faktach empirycznych: wynikach eksperymentów lub obserwacji. […] Oprócz rzeczowego przekazania samych wyników, publikacja musi zawierać ich interpretację na tle wiedzy o przedmiocie [2].

Literatura fachowa [2, 3, 4] wskazuje na charakterystyczne uporządkowanie pracy oryginalnej. Taka publikacja powinna zawierać wprowadzenie przedstawiające problem i uzasadniające cel badania. Następnie powinien zostać podany przedmiot badania wraz ze wskazaniem i szczegółowym opisaniem zastosowanych metod. Kluczowym elementem jest zaprezentowanie wyników badania wraz z następującym omówieniem ich oraz interpretacją. Na końcu pracy powinna się znajdować bibliografia. Charakterystyczny podział publikacji naukowej na sekcje nazywa się strukturą IMRAD. Jest to anglojęzyczny skrót od nagłówków poszczególnych części pracy: introduction (wprowadzenie), materials and methods (materiały i metody), results (wyniki) and discussion (dyskusja).

January Weiner dzieli prace oryginalne na omówione wyżej doniesienia oraz właściwe dla nauk przyrodniczych prace teoretyczne. Żeby mieć pełny obraz, warto przyjrzeć się, jak definiowane są publikacje o charakterze teoretycznym:

  • Publikacja teoretyczna jest również doniesieniem o oryginalnych wynikach, ujawniających fakty dotychczas nieznane, popierających lub obalających jakąś teorię oraz pozwalających na snucie przewidywań i stawianie dalszych pytań. Są to więc rozważania empiryczne, odnoszące się do realnej rzeczywistości, mimo że mogą zupełnie nie odwoływać się do szczegółowych danych eksperymentalnych. Metodą najczęściej stosowaną w przyrodniczych pracach teoretycznych jest konstruowanie formalnego modelu (matematycznego, symulacyjno-komputerowego, czasem graficznego). Sekcja „Struktura modelu i założenia” albo po prostu „Model” zapełnia wówczas część metodyczną pracy. Analogiczne do „Wyników” są w takiej pracy tautologiczne wnioski, wynikające z rozważań matematycznych. Interpretacja przyrodnicza tych wniosków, poprzedzona krytyką adekwatności modelu do badanego zjawiska przyrodniczego, i zasadność przyjętych założeń mieszczą się w „Dyskusji”. Podział na sztywne sekcje jest w pracach teoretycznych mniej rygorystycznie przestrzegany [2].

Mam nadzieję, że wpis okaże się pomocny przy rozpatrywaniu oryginalności publikacji na potrzeby analiz bibliometrycznych.

Bibliografia

  1. Różalski M.: Czym jest i czemu służy publikacja Naukowa? Rodzaje publikacji. W: Watała C., Różalski M., Boncler M., Kaźmierczak P.: Badania i publikacje w naukach biomedycznych. Tom 2. Przygotowywanie publikacji. Bielsko-Biała : Alfa-Medica Press, 2011.
  2. Weiner J.: Technika pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych. Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
  3. Różalski M., Watała C.: Publikacje oryginalne. W: Watała C., Różalski M., Boncler M., Kaźmierczak P.: Badania i publikacje w naukach biomedycznych. Tom 2. Przygotowywanie publikacji. Bielsko-Biała : Alfa-Medica Press, 2011.
  4. Heleniak Z.: Gatunki tekstów naukowych. W: Budyńko Ł., Waszak P.: Pomysł – Badanie – Publikacja. Poradnik naukowy dla studentów kierunków medycznych. Gdańsk : Gdański Uniwersytet Medyczny, 2015.